Khi những ngày cuối cùng của năm đang đến gần, người người trên khắp nước Nhật đều tất bật chuẩn bị cho năm mới. Đặc biệt, làn sóng tìm kiếm nguyên liệu để chế biến món Osechi ngày Tết ở phố Ameyoko từ lâu đã trở thành một truyền thống trong dịp này. Theo thống kê vào năm 2022, chỉ trong 5 ngày cuối năm từ 27-31/12, khu chợ này đã đón tiếp tới 1,5 triệu lượt người đến mua sắm. 

Khu phố mua sắm biểu tượng của Ueno

Ameyoko là một khu phố mua sắm (shotengai) nổi tiếng của quận Ueno, Tokyo, nằm giữa lối ra phía nam của Ga Ueno và Ga Okachimachi trên Tuyến JR Yamanote. Nơi đây tập trung khoảng 400 cửa hàng nằm san sát nhau trên đoạn đường dài 600m.

Phố Ameyoko là địa điểm quen thuộc với cả người dân địa phương lẫn khách du lịch khi cần mua sắm thực phẩm, nhu yếu phẩm và nhiều loại hàng hóa khác nhau, đồng thời cũng là một khu ẩm thực hấp dẫn, luôn nhộn nhịp từ sáng đến tối.

Nhắc một chút về lịch sử của con phố, vốn dĩ nơi đây từng là một khu “chợ đen” vào hậu Thế chiến hai. Trong thời kỳ hỗn loạn này, nguồn cung hàng hóa vô cùng khan hiếm. Nhiều mặt hàng bao gồm thực phẩm tươi sống do chính phủ quản lý và phân phối theo khẩu phần, từ đó làm phát sinh thị trường chợ đen.

Các khu chợ đen như vậy thường nằm gần những ga xe lửa sầm uất và bán nhiều loại sản phẩm từ gạo, rau củ quả cho đến kính râm, áo khoác da có nguồn gốc từ kho hàng của quân đội Mỹ.

Tên gọi đầy đủ của Ameyoko (アメ横) là Ameya Yokocho (アメヤ横丁). “Yokocho” trong tiếng Nhật là con hẻm hoặc phố nằm bên cạnh trục đường chính, còn từ “Ameya” thì có hai giả thuyết về nguồn gốc.

Ngay sau Thế chiến hai, khi đường ăn trở nên khan hiếm, một nhóm người Nhật hồi hương đã dựng các quầy hàng gần chợ và bán kẹo làm từ khoai lang (“kẹo” trong tiếng Nhật là “ame”). Loại kẹo này được những người thèm đồ ngọt rất mực yêu thích, cũng từ đó khu này mới có tên Ameya, tức “cửa hàng kẹo”. Cũng có giả thuyết nói vốn dĩ nó là “America Yokocho” vì có bán nhiều hàng hóa nước ngoài được ăn cắp hoặc tuồn ra từ nguồn tiếp tế dành cho lính Mỹ đóng quân ở vùng Viễn Đông.

Sau đó, trong thời kỳ kinh tế tăng trưởng cao, một lượng lớn người dân từ những khu vực lân cận đã đổ về Tokyo để làm việc. Bấy giờ Ga Ueno đóng vai trò như “cửa ngõ phía Bắc” và “ga cuối”. Để giết thời gian trong khi chờ tàu, mọi người thường đổ ra đường để mua sắm và chính điều này đã tác động lớn đến sự phát triển của Ameyoko.

Trong những thập kỷ tiếp theo, các thương gia ở khu phố không ngừng tìm cách thích nghi với sự thay đổi về thị hiếu và nhu cầu của người dân. Và ngày nay, Ameyoko là nơi tập trung các cửa hàng bán mọi thứ từ hải sản, trái cây, đồ ăn thức uống cho đến mỹ phẩm, quần áo…, nhìn chung là tất cả những gì mà người dân Tokyo cần.

Khu chợ Tết sầm uất bậc nhất

Ngày nay, khoảng một nửa khách đến với Ameyoko là người nước ngoài. Tuy nhiên vào những ngày cận Tết, nơi đây dường như được “trả lại” cho người Nhật khi khu phố đông nghẹt người đến mua sắm nguyên liệu cho ngày Tết, đặc biệt là cho món Osechi.

Osechi Ryori hay thường gọi tắt là Osechi, là một món ăn truyền thống được người Nhật thưởng thức trong ba ngày đầu năm. Nhiều món ăn nhỏ – mỗi món đại diện cho một nguyện ước trong năm mới, sẽ được đặt trong chiếc hộp sang trọng gồm nhiều tầng gọi là Jubako.

Số tầng thay đổi tùy theo vùng và thường gồm từ ba đến năm tầng. Trong trường hợp Jubako năm tầng, tầng trên cùng thường bao gồm các món ăn mừng đặc biệt và món khai vị để dùng kèm với rượu, tầng thứ hai là các món được tẩm giấm và có vị ngọt, tầng thứ ba gồm các nguyên liệu chính và đắt tiền như hải sản (sashimi hoặc nướng), còn tầng thứ tư là các món rau củ hầm. Có một phong tục là để tầng dưới cùng trống rỗng để chứa may mắn.

Vào tháng 12, các gian hàng ở Ameyoko bắt đầu bán nhiều nguyên liệu cho món Osechi như trứng cá trích cùng các loại hải sản khác như cá ngừ, cua – hai món người Nhật cũng thường ăn vào dịp Tết. Càng về gần những ngày cuối năm, quầy hải sản lại càng đa dạng hơn.