Nguồn gốc lễ hội búp bê Hina Matsuri
Tương truyền lại lễ hội Hina Matsuri đã có lịch sử từ hơn 1000 năm về trước. Từ năm 794 – 1185 (thời Heian) người ta cho rằng những con búp bê giống như hình nhân thế mạng, sau khi các em gái chơi xong sẽ đem vất búp bê xuống sông để mang hết những linh hồn xấu xa hay những điều không may mắn tránh khỏi bé gái.
Ban đầu búp bê được làm từ rơm để tượng trưng cho hình nhân thế mạng, tuy nhiên khi đến thời Edo, các nghệ nhân đã tạo ra những con búp bê đạt đến trình độ tinh xảo. Búp bê sẽ không bị thả trôi sông nữa mà thay vào đó là trưng bày trong ngày của các bé gái. Cho tới ngày nay, ngày 03/03 hàng năm vẫn luôn được chọn là ngày tổ chức lễ hội cầu chúc những điều tốt lành cho các bé gái và có tên gọi là Hina Matsuri.
Trong tiếng Nhật, Hina được phiên âm theo nghĩa búp bê nhỏ còn Matsuri là lễ hội truyền thống chính vì vậy mà Hina Matsuri có nghĩa là lễ hội búp bê truyền thống hoặc lễ hội búp bê dành cho các bé gái. Lễ hội này được tổ chức vào ngày 03/03 cũng chính là thời điểm bắt đầu của mùa hoa anh đào vì thế ở nhiều nơi khác người ta còn gọi lễ hội Hina Matsuri là lễ hội hoa anh đào (Momo no sekku – 桃の節句). Lễ hội này được tổ chức đều đặn mỗi năm và là nét văn hóa độc đáo không thể thiếu đối với người Nhật.
Thời gian tổ chức lễ hội
Như đã nói ở trên, lễ hội Hina Matsuri được tổ chức vào ngày 03/03 hàng năm. Nếu bạn có dịp tới Nhật Bản vào đúng thời gian này và được một gia đình Nhật Bản ưu ái mời làm khách thì bạn sẽ có cơ hội cảm nhận rõ nét nhất về lễ hội với các món ăn đặc trưng cùng kệ bày búp bê Hinadan độc đáo.
Truyền thống lễ hội Hina Matsuri xuất phát từ tục tục trầm mình trong nước để xua tan những điều không may mắn của người Trung Quốc vào thời xưa. Nếu như trước kia trong ngày tổ chức lễ hội Hina Matsuri búp bê sẽ bị thả trôi sông để bảo vệ các bé gái thì ngày nay lễ hội này chính là dịp để cả gia đình sum vầy tận hưởng không khí mùa xuân. Người ta sẽ sử dụng búp bê Hina để trang trí trong nhà, cầu phúc sức khỏe và may mắn tới với những bé gái trong gia đình. Đây cũng là dịp hiếm hoi mà các bé gái Nhật Bản có thể tận hưởng bữa tiệc của riêng mình.
Khám phá kệ búp bê Hina 7 tầng
Hina trong tiếng Nhật là búp bê nhỏ, là loại búp bê xinh đẹp, biểu tượng cho vua, hoàng hậu và các cận thần. Đây là loại búp bê quý giá và khá đắt tiền vì vậy có những cô gái khi lấy chồng mang theo về nhà chồng như một vật mang lại sự may mắn.
Búp bê Hina là vật trang trọng, được truyền qua nhiều thế hệ, chúng sẽ được trưng bày ở vị trí đẹp nhất trong nhà trong vài ngày diễn ra lễ hội sau đó cất cẩn thận trong hộp đợi đến kỳ lễ hội năm sau trưng bày tiếp. Đối với các gia đình khá giả bố mẹ sẽ mua một bộ búp bê ngay từ khi con gái họ mới sinh ra để chuẩn bị cho ngày Hina Matsuri.
Búp bê Hina được chia thành 2 loại tùy thuộc theo cách chế tạo đó là Kimekomi và Ishochaku. Kimekomi (木目込み) là búp bê có y phục được làm bằng cách dán hoặc khắc vải trực tiếp lên hình nhân. Còn Ishochaku (衣裳着) thì y phục sẽ được làm riêng sau đó mặc vào cho hình nhân. Loại búp bê nào cũng được làm rất tinh xảo tỉ mỉ và mang nét đặc trưng riêng của mình.
Bên cạnh đó búp bê Hina cũng được phân loại dựa trên số búp bê có trong một bộ. Dựa trên số lượng nó được chia là 3 loại: bộ 2 búp bê, bộ 5 búp bê và bộ có từ 7 – 15 búp bê.
Theo truyền thống của Nhật Bản, một bộ búp bê được coi là đầy đủ phải có 15 búp bê và trang trí trên kệ gồm 7 tầng được phủ thảm đỏ.
– Tầng đầu tiên gồm búp bê vua và hoàng hậu (gọi là Dairibina). Khi nhìn chính diện bạn sẽ thấy vua được đặt phía bên trái còn hoàng hậu phía bên phải. Ở phía sau vua và hoàng hậu thường sẽ có một bức bình phong Byobu (屏風), hai bên hai cây đèn Bonbori (雪洞) thường được trang trí hoa văn là hoa anh đào hoặc hoa đào. Phía trước của vua và hoàng hậu là Sanpokazari – hai bình hoa cắm hoa anh đào và Hishidai – hai bệ đựng Omochi (loại bánh truyền thống của Nhật, giống như bánh dày của Việt Nam) gọi là Hishi-mochi. Hishi-mochi trên Hishidai có hình dáng như viên kim cương và màu sắc tươi sáng tượng trưng cho mùa xuân.
– Tầng thứ 2 có 3 búp bê là 3 cung nữ hầu rượu sake cho vua và hoàng hậu (Sannin-kanjo, 三人官女). Cung nữ ở giữa ngồi còn hai người 2 bên thì đứng. Ở giữa 3 búp bê sẽ có 2 Takatsuki – đây là loại bàn đứng đặt Omochi hình tròn (Maru-mochi) gồm có hai tầng bánh màu hồng và trắng.
– Tầng thứ 3 có tất cả 5 búp bê (Gonin-bayashi) là các nhạc công nam trong đó 3 người chơi trống, một người thổi sáo và người còn lại là ca sĩ.
– Tầng thứ 4 có 2 búp bê là 2 búp bê đại thần (Zuijin). Khi nhìn từ trực diện thì búp bê phía bên phải là đại thần già còn ở phía bên trái là đại thần trẻ.
– Tầng thứ 5 là 3 búp bê (Sannin-jichou) là các hộ vệ cho vua và hoàng hậu khi đi ra ngoài. Hai bên của 3 hộ về được trang trí với chậu đào và chậu quất.
– Tầng thứ 6 và tầng dưới cùng sẽ trang trí các vật dụng khác nhau như cỗ xe cung đình Goshoguruma, kiệu rước Okago, và hộp đựng thức ăn nhiều tầng Jubako.
Với những kệ được đơn giản hóa, Người Nhật sẽ chỉ trưng bày những con búp bê quan trọng ở tầng đầu bởi bộ búp bê Hina có giá trị khá lớn vì thế không phải gia đình nào cũng có thể sắm sửa đủ một bộ búp bê hoàn chỉnh gồm 15 con.
Những món ăn trong ngày lễ Hina Matsuri
Bên cạnh những chú búp bê Hina độc đáo được trưng bày trên kệ ở vị trí trang trọng nhất, trong ngày lễ hội búp bê của các bé gái các gia đình Nhật Bản còn làm rất nhiều các loại bánh ngon truyền thống để mời khách của gia đình. Những món bánh và đồ ăn truyền thống được ưa chuộng nhất trong ngày lễ này phải kể tới món cơm đậu đỏ Sekihan, rượu ngọt Shirozake, bánh giày Hishi-mochi và rất nhiều các loại bánh kẹo có tạo hình trái cây bắt mắt với sắc màu xanh, vàng hồng rực rỡ tượng trưng cho sức sống của mùa xuân.
Trong ngày lễ này các bé gái sẽ mời bạn bè tới nhà của mình chơi để ngắm nhìn bộ búp bê Hina độc đáo của gia đình mình và ăn các món bánh truyền thống.
Trong ngày này người Nhật cũng thường chưng hoa đào ở khắp nhà bởi hoa đào tượng trưng cho một cuộc hôn nhân hạnh phúc. Nó là vật biểu tượng không thể thiếu trong ngày lễ này. Bên cạnh đó hoa đào còn tượng trưng cho những đức tính tốt đẹp của người phụ nữ đó là nhẹ nhàng, điềm tĩnh, ôn hòa và quý phái.
Mặc dù phong tục thả búp bê rơm đã được hầu hết các địa phương ở Nhật Bản bỏ đi tuy nhiên nếu bạn đến một vài vùng ở tỉnh Tottori bạn sẽ thấy phong tục này vẫn còn hiện hữu. Tuy nhiên thay vì thả búp bê rơm thì bây giờ búp bê sẽ được làm bằng giấy và đặt trên những chiếc thuyền được bện từ rơm hoặc lá cây sau đó các bé gái sẽ mang thả trên sông.
Có thể nói lễ hội búp bê Hina Matsuri là lễ hội văn hóa tín ngưỡng đặc trưng của người Nhật với mong muốn mang lại sự may mắn cho bé gái. Bên cạnh đó, Nhật Bản cũng có lễ hội dành riêng cho các bé trai có tên gọi Koinobori nữa đấy, theo dõi các bài viết sau của KAHA để khám phá tiếp bạn nhé!
| Mọi thông tin chi tiết xin liên hệ:
|
