Búp bê (tiếng Nhật gọi là Ningyo – 人形) từ lâu đã trở thành một phần quan trọng của văn hóa Nhật Bản. Búp bê truyền thống của Nhật Bản không chỉ là đồ lưu niệm, mà chúng còn được xem là món quà tặng trang trọng, được trưng bày trong nhà và sử dụng trong các lễ hội. Ở Nhật Bản có nhiều loại búp bê truyền thống khác nhau với đa dạng hình dáng và chất liệu. Trong bài viết lần này, hãy cùng KAHA tìm hiểu về búp bê truyền thống phổ biến nhất ở Nhật Bản nhé!
Búp bê Hina (ひな人形)
Búp bê Hina là loại búp bê trang trí có từ thời Heian (794 – 1185). Đó cũng là lí do mà búp bê Hina thường mặc trên mình những bộ trang phục lấy cảm hứng từ thời Heian. Búp bê Hina thường được sử dụng trong dịp lễ Hinamatsuri – Lễ hội búp bê của các bé gái Nhật Bản diễn ra vào ngày 3/3 hàng năm. Trong dịp lễ này, các gia đình thường trưng bày búp bê Hina trên các bệ xếp tầng được phủ vải đỏ.
Búp bê Daruma (達磨)
Búp bê Daruma xuất hiện vào khoảng thế kỉ thứ 18 ở Nhật Bản. Daruma là một hình ảnh trừu tượng đại diện cho người sáng lập Phật giáo Thiền tông: Bồ Đề Đạt Ma. Búp bê Daruma có dáng người tròn trịa và mập mạp, mang ý nghĩa may mắn nên thường được mua vào dịp Tết. Một sự thật thú vị về búp bê Daruma chính là Daruma mới mua về thường không có tròng mắt đen. Bạn sẽ tô tròng đen mắt trái sau khi thành tâm cầu nguyện một điều gì đó và đặt chúng tại nơi trang trọng, sau khi lời cầu nguyện trở thành hiện thực, bạn sẽ tô tròng đen bên phải còn lại.
Búp bê Gosho (御所人形)
Có lịch sử khoảng 400 năm, búp bê Gosho là những bức tượng nhỏ màu trắng, có dáng vẻ mũm mĩm với những cái đầu to tròn được khắc từ gỗ cây hông (Paulownia). Trong thời kỳ Edo, chúng thường được Hoàng gia tặng cho các sứ giả, do đó chúng được gọi là búp bê Hoàng cung (御所 – Gosho). Ngoài ra, búp bê Gosho còn đại diện cho trẻ sơ sinh và có ý nghĩa mang lại may mắn cho trẻ nhỏ. Một số búp bê Gosho không có trang phục, tuy nhiên cũng có một số con mặc quần áo sáng màu, sặc sỡ và mang nhiều phụ kiện khác nhau.
Búp bê Kokeshi (こけし)
Một loại búp bê khác có nguồn gốc từ thời Edo chính là búp bê Kokeshi. Hình dáng Kokeshi tuy đơn giản nhưng rất đẹp với họa tiết bắt mắt, và chúng không có tay hoặc chân. Đặc biệt, đỏ, đen và xanh là những màu sơn thường được sử dụng để trang trí búp bê. Vật liệu chính để tạo ra búp bê Kokeshi là gỗ, và để chế tác thành công một con búp bê Kokeshi đòi hỏi rất nhiều kĩ năng cùng sự tỉ mỉ của người thợ. Búp bê Kokeshi ngày nay là món đồ lưu niệm phổ biến của Nhật Bản.
Búp bê Karakuri (からくり)
Búp bê Karakuri là một trong những loại búp bê thú vị nhất của Nhật Bản vì chúng được tự chuyển động. Bắt đầu xuất hiện vào khoảng thể kỉ thứ 17, búp bê Karakuri được mệnh danh là những robot đầu tiên của Nhật Bản. Các bộ phận như lò xo và bánh răng được sắp xếp gọn gàng bên trong để những con búp bê này có thể chuyển động. Búp bê Karakuri có thể thực hiện nhiều động tác khác nhau, chẳng hạn như phục vụ trà hoặc khiêu vũ.
Búp bê Gogatsu (五月人形)
Không chỉ có ngày lễ của các bé gái mà Nhật Bản còn kỷ niệm ngày của các bé trai! Đây là một ngày lễ rơi vào ngày 5 tháng 5 hàng năm. Để ăn mừng trong dịp lễ này, các gia đình Nhật Bản có con trai sẽ trưng bày búp bê Gogatsu (tiếng Nhật nghĩa là “búp bê của tháng 5”). Mặc dù gọi là búp bê nhưng món đồ trang trí thường được sử dụng trong ngày này là chiếc mũ giáp, áo giáp và cung tên, tượng trưng cho hình ảnh chiến binh. Búp bê Gogatsu được cho là sẽ mang lại may mắn và cuộc sống khỏe mạnh cho các bé trai.
Búp bê Okiagari Koboshi (起き上がり小法師)
Một loại búp bê truyền thống khác của Nhật Bản được thiết kế làm đồ chơi cho trẻ em là búp bê Okiagari Koboshi. Những con búp bê này còn được gọi là búp bê roly-poly, và chúng có thể trở lại tư thế thẳng đứng khi bị xô ngã. Bên cạnh đó, búp bê Okiagari Koboshi là một biểu tượng may mắn của sự kiên cường trong những lúc nghịch cảnh. Hình tượng búp bê này cũng giống như lật đật ở Việt Nam.
Nguồn: Kilala
