Từ những đặc tính khác biệt của loài mèo (猫 – Neko) như mê ăn cá hay vẻ ngoài lặng lẽ, “vô tội” của chúng, nhiều câu thành ngữ tiếng Nhật đã được ra đời.
猫に小判 – Neko ni koban
Koban là đồng xu bằng vàng được người Nhật sử dụng trong thời Edo (1603 – 1868). Do vậy, thành ngữ “Neko ni koban” (Con mèo mà vớ đồng vàng) ngụ ý rằng trao vật quý giá cho người không trân trọng, không hiểu được giá trị của vật đó thì chẳng được lợi gì, chỉ là lãng phí như cho mèo đồng xu bằng vàng vậy. Trong tiếng Việt cũng có câu thành ngữ tương tự là “Đàn gảy tai trâu”.
猫に鰹節 – Neko ni katsuobushi
Katsuobushi trong câu thành ngữ trên là món cá ngừ khô, hương vị chủ đạo trong các món ăn truyền thống của người Nhật. Chúng được bảo thành sợi mỏng như giấy rắc lên bánh bạch tuộc nướng Takoyaki, bánh xèo Nhật Okonomiyaki hoặc để nấu nước dùng Dashi…
Thành ngữ “Neko ni katsobushi” nghĩa đen là “Đặt Katsuobushi cạnh bên con mèo”. Rõ ràng, việc để một món cá hấp dẫn như vậy bên cạnh loài mèo vốn thích ăn cá quả thật là nguy hiểm. Do vậy, câu thành ngữ này dùng để chỉ một tình huống nguy hiểm hoặc cần phải cảnh giác cao độ. Trong tiếng Việt, “Mỡ để miệng mèo” cũng có nghĩa tương tự.
猫の手も借りたい – Neko no te mo karitai
Câu thành ngữ “Neko no te mo karitai” nghĩa đen là “muốn mượn cả tay của mèo” (dù biết rằng “boss” này có thể chẳng giúp được gì), ám chỉ sự bận rộn của một người.
猫の額 – Neko no hitai
Câu này có nghĩa là “Trán của con mèo” (“額 – Hitai” có nghĩa là “trán”), được sử dụng để chỉ một thứ gì nhỏ xíu, bé tẹo, chật hẹp. Chẳng hạn một khu vườn hoặc một mảnh đất to bằng trán con mèo nghĩa là diện tích của nó rất nhỏ.
猫をかぶる – Neko wo kaburu
“Neko wo Kaburu” với động từ “Kaburu – かぶる” là “đội”, mang nghĩa “đội lốt mèo”, tức hành động giả vờ im lặng và vô hại nhằm che giấu đi bản chất thật sự của mình. Chính vì vậy, câu thành ngữ này thường dùng để mô tả việc giả vờ vô tội, cũng có thể hiểu là thảo mai hay giả nai.
猫も杓子も – Neko mo shakushi mo
Trong câu thành ngữ trên, “杓子 – Shakushi” có nghĩa là cái môi múc canh. Như vậy, nghĩa đen của câu là “cả mèo, cả môi”, ám chỉ “tất cả mọi người, tất cả mọi thứ, hoặc bất kỳ thứ gì, bất kỳ ai không có sự phân biệt”.
